Darmowy podpis elektroniczny z dowodu osobistego

Coraz więcej spraw można załatwić bez wychodnia z domu. Wiele spraw urzędowych jest już możliwa do wykonania z wykorzystaniem profilu zaufanego. Jednak niektóre sprawy wciąż można załatwić tylko osobiście lub przesyłając dokumenty podpisanego podpisem elektronicznym na przykład wiadomością email. Jakie wymagania musi spełniać podpis elektroniczny aby był respektowany przez polskie urzędy. Jak podpisy elektroniczne respektują i inne podmioty w kraju i za granicą? Czy posługiwać się darmowym podpisem elektronicznym? Na te i inne pytania postaram się odpowiedzieć poniżej.

Darmowy podpis osobisty z e-dowodu

Od 4 marca 2019 r. można składać wnioski o wymianę dowodu osobistego na dowód osobisty zawierający rozbudowaną warstwę elektroniczną. Jest to okazja aby uzyskać darmowy podpis elektroniczny. Jest to tak zwany “podpis osobisty” i zgodnie z polskimi przepisami, w kontaktach z podmiotami publicznymi, wywołuje on taki sam skutek jak podpis własnoręczny. Dodatkowo przepisy określają, że “podpis osobisty” może być stosowany również między firmami i osobami fizycznymi o ile obydwie strony wyrażą na to zgodę.

Wymiana dowodu osobistego na nowy jest bezpłatna bez względu na okoliczności. Przy składaniu wniosku należy podać powód. Jest dostępna opcja informująca, że wymieniamy dokument aby uzyskać dokument z warstwą elektroniczną. Co ciekawe wniosek o dowód osobisty można złożyć przez internet. Potrzebujemy w tym celu aktywny profil zaufany i aktualne zdjęcie do dokumentu w wersji elektronicznej. Ważne aby zdjęcie było nie starsze niż 6 miesięcy. Jeśli mamy ochotę wykorzystać starsze zdjęcie, które mamy w aktualnym dowodzie osobistym, to wniosek zostanie odrzucony, a my stracimy około 1 tygodnia czasu. W samym wniosku należy zaznaczyć, że chcemy mieć aktywną warstwę elektroniczną, a przy odbiorze dokumentu warto mieć zawczasu w głowie przygotowane dwa kody PIN:

• PIN1 (4-ro cyfrowy),
• PIN2 (6-cio cyfrowy).

Kody PIN można później zmienić, jeśli posiadamy czytnik ale o tym napisze niżej. Dodatkowo wraz z dokumentem dostaniemy kopertę z kodem PUK, który umożliwia odblokowanie warstwy elektronicznej gdybyśmy zapomnieli kodów PIN.

Jak działa nowy dowód osobisty?

Podpis elektroniczny składa się za pomocą tak zwanego “certyfikatu”. Certyfikaty sa wydawane przez urząd certyfikujący. Certyfikat do podpisu elektronicznego potwierdza dane użytkownika. W przypadku dowodu osobistego sa to:

• Imiona,
• nazwisko,
• obywatelstwo,
• PESEL.

Nowy dowód osobisty w ramach tak zwanej warstwy elektronicznej posiada 4 sloty na certyfikaty. To oznacza, że można na nim zapisać 4 certyfikaty, z których każdy może mieć inne przeznaczenie. Jeśli przy wniosku o dowód osobisty wybraliśmy opcję z warstwą elektroniczną to 3 sloty będą zawierały już certyfikaty.

• Certyfikat do uwierzytelniania (chroniony przez PIN1),
• certyfikat do podpisu elektronicznego (chroniony przez PIN2),
• certyfikat do potwierdzania obecności (bez PIN),
• wolny slot na kwalifikowany podpis elektroniczny, który można zakupić osobno.

Certyfikat do uwierzytelniania służy do potwierdzania naszej tożsamości w internecie. Obecnie można go wykorzystać do zalogowania do profilu zaufanego. Ale technicznie można go w przyszłości wykorzystać do logowania do innych serwisów internetowych. Ten certyfikat wymaga podania 4 cyfrowego kodu PIN (PIN1)

Certyfikat do podpisu osobistego jest przeznaczony do podpisywania plików. Można nim podpisać dowolne pliki, zarówno zdjęcia, dźwięki, teksty, a nawet w razie potrzeby filmy wideo. Podpisany dokument zawiera informacje o naszej tożsamości oraz gwarantuje, że nikt nie zmienił dokumentu od chwili jego “podpisania”. Gdyby ktoś zmienił chociaż jedną literkę to dokument nie przejdzie ewentualnej weryfikacji podpisu. Ten certyfikat jest zabezpieczony 6-cio cyfrowym kodem PIN (PIN2). Więcej o tym jak wygląda proces podpisywania i weryfikowania podpisu w kolejnym artykule.

Certyfikat do potwierdzania obecności. Nie spotkałem się jeszcze z jego praktycznym wykorzystaniem. Jednak idea jest taka, że można by było go wykorzystać do potwierdzenia obecności na przykład u lekarza. Może nawet dało by się zaimplementować na jego podstawie “odbijanie się” w zakładzie pracy…?

Slot na kwalifikowany podpis elektroniczny można wykorzystać w przypadku zakupienia podpisu kwalifikowanego z możliwością dodania go do dowodu osobistego.

W praktyce, na dzień dzisiejszy kwalifikowany podpis różni się od darmowego “podpisu osobistego” tym (poza ceną), że kwalifikowany jest uznawany we wszystkich krajach Unii Europejskiej na mocy Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie identyfikacji elektronicznej i usług zaufania w odniesieniu do transakcji elektronicznych na rynku wewnętrznym (eIDAS) ( tak zwane Rozorządzenie eIDAS). Natomiast “podpis osobisty” z e-dowodu nie jest zgodny z eIDAS w związku z czym jest uznawany tylko w Polsce.

Co jest potrzebne aby używać darmowego podpisu osobistego?

Do używania podpisu elektronicznego z e-dowodu konieczne jest posiadanie odpowiedniego czytnika kart zbliżeniowych. Czytniki występują w wersji z klawiaturą – głównie dla urzędów oraz tańsze czytniki bez klawiatury – do użytku osobistego. W przypadku czytnika bez klawiatury PIN wpisuje się na klawiaturze komputera.

Obecnie w Polsce jest dostępne kilka modeli czytników bez klawiatury obsługujących e-dowód. Są to miedzy innymi:

• HID Omnikey 5022CL,
• ACS ACR 1252U-M1 (wcześniej ACR 122U-A1),
• uTrust 3700 F,
• ACS ACR1281U-C1 (obsługuje karty chipowe i zbliżeniowe).

Jest to spory wydatek jak na czytnik kart zbliżeniowych. Wszystkie kosztują około 200 zł netto.

W kolejnym artykule postaram się zaprezentować:

• Jak działa “podpis osobisty” z dowodu osobistego? – podpisywanie i weryfikowanie podpisu.
• Podpis kwalifikowany. Czy go potrzebujesz i jaki wybrać?

Jeśli chcesz dodać coś od siebie lub masz jakieś pytania, dotyczące tego tematu, to zachęcam do pozostawienia komentarza.